Mürəkkəb isimlər - Compound nouns - 1

Bir neçə sözdən düzəlib isim kimi fəaliyyət göstərən mürəkkəb sözlərə mürəkkəb isimlər deyilir. Bu cür isimlər çox vaxt iki müxtəlif isimdən düzəlir, məs, address book (ünvan kitabçası), human being (insan), science fiction (elmi fantastika). Bir sıra mürəkkəb isimlər isə frazeoloji fellərlə bağlıdır, bu haqda gələn dərsimizdə daha ətraflı danışacıq.

Mürəkkəb isimlər iki ayrı söz kimi yazıla bilər, məs, tin opener (konserv açan), bank account (bank hesabı), və ya defislə yazıla bilər, məs, pen-name (təxəllüs), baby-sitter (dayə). Bəzən elə olur ki, eyni bir mürəkkəb ismin həm defislə həm də ayrı-ayrı sözlər şəklində yazılması doğru olsun, məs, letter box (məktub qutusu) və letter-box. Bəzən mürəkkəb ismin hissələri bitişik də yazıla bilər, məs, earring (sırğa).

Mürəkkəb isimlər sayılan, sayılmayan ola və ya təkdə, cəmdə işlənə bilər.

Ümumi sayılan mürəkkəb isimlərə misallar:

alarm clock - zəngli saat
assembly line - yığım konveyeri   
blood donor - qan donoru           
burglar alarm - oğrular əleyhinə siqnalizasiya        
contact lens - görmə linzaları               
credit card - kredit kartı      
handcuffs - əl qandalı
heart attack - ürək tutması
package holiday - istirahət turu
pedestrian crossing - piyada keçidi
shoe horn - dabançəkən
tea-bag - birdəfəlik kiçik çay paketi
windscreen - maşının ön şüşəsi
windscreen wiper - maşının ön şüşəsini təmizləyən
youth hostel - tələbə yataqxanası

Ümumi sayılmayan mürəkkəb isimlər:

air-traffic control - hava nəqliyyatı nəzarəti
birth control - doğum nəzarəti
blood pressure - qan təzyiqi
cotton wool - pambıq (xammal halında)
data-processing - məlumat emalı
family planning - ailə planlaşdırması
food poisoning - qida zəhərlənməsi
pocket money - cib xərci
income tax - gəlir vergisi
junk food - sağlamlığa zərərli qida
mail order - məktub sırası
hay fever - bitki tozcuqlarına allergiya

Təkdə işlənən mürəkkəb isimlər:

arms race - silahlanma yarışı (dövlətlər arasında)                   
death penalty - ölüm cəzası
generation gap - nəsillər arası uyğunsuzluq
labour force - əmək gücü
mother-tongue - ana dili
sound barrier - səs baryeri
greenhouse effect - istixana effekti
welfare state - ümum rifah dövləti
brain drain - beyin axını (ağıllı insanların xaricı iş üçün köçməsi)

Cəmdə işlənən mürəkkəb isimlər:

grass roots - əsas, bünövrə
luxury goods - bahalı mallar
human rights - insan hüquqları
kitchen scissors - mətbax qayçısı
race relations - irqi münasibətlər
roadworks - yol təmiri
sunglasses - gün eynəkləri
traffic lights - işıqfor