ŞƏKİLÇİLƏR -- SUFFIXES

 

İngilis dilindı şəkilçilər sözün mənasına və onun hər hansı bir nitq hissəsinə mənsubluğunu dəyişdirə bilər.

 

Ãœmumi isim şəkilçiləri:

 

-er -- şəkilçisi adətən müəyyən fəalliyyətlə məşğul olan şəxsi ifadə etmək üçün işlədilir: writer (yazıçı), worker (işçi), shopper (alıcı), teacher (müəllim). -er şəkilçisindən bir çox felləri isimə çevirmək üçün istifadə olunur. Bəzən -er şəkilçisi -or şəklində işlənir: actor (aktyor), operator (operator), sailor (gəmiçi), supervisor (nəzarətçi). -er / -or şəkilçiləri həm də hər hansı bir vəzifəni yerinə yetirən isimləri bildirmək üçün işlədilir : pencil-sharpener (çərtən), grater (sütkəc), projector (projektor). -er və -ee şəkilçisi bir-birilə ziddiyyət yaradaraq müəyyən işi görən şəxs anlamı daşıya bilərlər: employer (işə götürən) / employee (işçi); sender (göndərən) / adressee (ünvan sahibi); payer (pulu ödəyən) / payee (pulu qəbul edən).

-(t)ion -- fellərdən isim düzəltmək üçün işlədilir: complication (mürəkkəblik, qarışıqlıq), pollution (çirklənmə), reduction (azalma), alteration (dəyişilmə,düzəlmə), donation (bağışlama, ianə), admission (güzəşt etmə, ehtimal etmə).

-ist (şəxsləri bildirmək üçün) və -ism (fəaliyyət və ya ideologiyanı bildirmək üçün) -- insanların siyasəti, inanc və ideologiyalarını, bəzən isə xidməti vəzifələrini bildirmək üçün işlədilir: Marxsizm, Buddism, journalism, anarchist, physicist, terrorist. -ist həm də çox vaxt müəyyən çalğı alətində ifa edən şəxsləri bildirmək üçün işlədilir: pianist (pianoçu), violinist (skripkaçı), cellist (violonçel çalan).

-ness -- adətən sifətlərdən isimlər düzəltmk üçün istifadə olunur. Əgər sözün sonu “y” hərfi ilə bitirsə o “i” hərfi ilə əvəz olunur və daha sonra -ness şəkilçisi əlavə olunur: goodness (yaxşılıq), readiness (hazırlıq, hazırcavablıq), forgetfulness (unutqanlıq), happiness (xoşbəxtlik), sadness (qəmginlik), weakness (zəiflik).

 

Sifət şəkilçiləri:

 

-able -- fellərdən sifət düzəldir, edilə bilən mənası verir: drinkable (içməli), washable (yuyula bilən), readable (oxuna bilən), recognizable (tanına bilən), countable (sayıla bilən), forgivable (bağışlanıla bilən). Bəzən bu şəkilçi -ible şəklində də ola bilər: edible (yeməli), flexible (əyilə bilən).

 

Fel şəkilçiləri:

 

-ise (və ya -ize) -- sifətlərdən fel düzəldir: modernise (müasirləşdirmək), commercialise (gəlir mənbəyinə çevirmək), industrialise (sənayləşdirmək).

Digər şəkilçilər:

 

-ment -- isim düzəldir: excitement (həyəcanlanma, oyanma), enjoyment (zövq, ləzzət), replacement (yerdəyişmə).

-ity -- isim düzəldir: flexibility (elastiklik), productivity (məhsuldarlıq), scarcity (çatışmazlıq).

-hood -- isim düzəldir: childhood (uşaqlıq dövrü), motherhood (analıq hissi).

-ship -- isim düzəldir: friendship (dostluq), partnership (əməkdaşlıq), membership (üzvlük).

-ive -- sifət düzəldir: passive (passiv), productive (məhsuldar), active (aktiv).

-al -- sifət və isim düzəldir: brutal (qəddar), legal (qanuni), refusal (rədd, imtina), arrival (gəliş).

-ous -- sifət düzəldir: delicious (dadlı), outrageous (ifrat, həddən artıq), furious (qəddar, zalım).

-ful -- sifət düzəldir: forgetful (unutqan), hopeful (ümid edən), useful (faydalı).

-less -- sifət düzəldir: useless (faydasız), harmless (ziyansız, zərərsiz), cloudless (buludsuz).

-ify -- fel düzəldir: beautify (bəzəmək), purify (təmizləmək, saflaşdırmaq), terrify (qorxutmaq).